Voleybol, genellikle altışar oyunculu iki takım arasında oynanan top oyunu.Topu elle bir ağ üzerinden aşırarak rakip alana düşürmeye dayanır.Bir takımın karşıladığı topu geri göndermek için topa en fazla üç kez dokunulabilir.
Voleybol ABD’nin Massachusettes eyaletindeki Holyoke’ta, Genç Erkekler Hıristiyan Birliği (YMCA) begen eğitimi öğretmeni William G. Morgan’ın geliştirdiği bir kapalı alan sporu olarak 1895’de oynanmaya başladı. Morgan bu oyunu mintonette olarak adlandırmıştı; daha sonra topu yere değmeden vurma (vole) ilkesinden hareketle voleybol adı önerildi ve oyun bu adla tanındı.ilk kez Morgan tarafından kaleme alınan voleybol kuralları, YMCA ile Üniversiteler Ulusal Spor Birliği’nin (NCAA) ortak çalışması sonunda 1916’da yeniden düzenlendi.ABD’de kısa süre tutulan voleybol, I. Dünya Savaşı sırasında ABD askerleri aracılığıyla Avrupa’ya da geçti.Sporun çeşitli ükelerde uzun bir dönem bağımsız bir çizgide gelişmesinden sonra, 1947’de Paris’te Uluslararası Voleybol Fedarasyonu (FIVB) kuruldu.1980 ortalarında FIVB’ye üye ülkelerin sayısı 145’i buldu.Günümüzde FIVB yönetim merkezi İsviçre’nin Lozan kentindedir.
İlk uluslararası voleybol karşılaşması 1913’te Manila’da düzenlenen Uzakdoğu Oyunları’nda yer aldı.FIVB’nin desteğinde düzenlenen ve erkekler için 1949’da, hem erkekler, hem bayanlar için ise 1952’de başlayan dünya voleybol şampiyonaları, standart oyun kurallarının benimsenmesini sağladı.voleybol 1964 Tokyo Olimpiyat Oyunları’nda hem erkeklerde, hem bayanlarda ilk kez bir yarışma dalı olarak yer aldı.1980’lerin ortasına değin dünya şampiyonaları ve Olimpiyat oyunları’nda hem erkeklerde, hem bayanlarda Sovyetler Birliği takımı üstünlüğü elinde tutuyordu.
Türkiye’de voleybol önceleri bir okul sporu olarak görülüyordu.İlk voleybol takımı 1927’de Fenerbahçe tarafından kuruldu.Voleybol Federasyonu 1936’da oluşturuldu.İlk Türkiye Voleybol Şampiyonası1948-49’da düzenlendi.Milli voleybol takımı ilk maçını 1953’te Yugoslavya ile yaptı.Bağımsız bir voleybol federasyonunun oluşturulmasından (1958) sonra 1960’larda voleybola ilgi arttı ve 1971’de Türkiya deplasmanlı voleybol ligi kuruldu.Voleybol liginin ilk şampiyonları Galatasaray ve İETT oldu.En fazla şampiyonluğu ise Eczacıbaşı kazandı.Eczacıbaşı dokuz yıl üst üste lig birinciliğini elinde tuttu.Milli voleybol takımının uluslararası alanda aldığı en iyi dereceler 1975 Akdeniz Oyunları’nda ve 1984 Balkan Voleybol Şampiyonası’nda üçüncülük oldu.
Voleybol oynamak için fazla bir donanım ya da geniş bir alan gerekmez.Voleybol topunun çevresi 65 cnm, ağırlığı 260-280 gr olmalıdır.Hem açık, hem kapalı alanlarda oynana bilen voleybolda 9x18 m boyutlu saha enine bir çizgiyle ikiye ayrılır ve takımlar her sette değişerek bu yarı alanları kullanırlar.Oyun sırasında oyuncular, bu orta çizginin öbür yanına (rakip alana) basamazlar.Orta çizgiden 3 m uzakta ve bu çizgiye paralel birer çizgi (hücum çizgisi) daha vardır.Bu iki çizgi arasındaki alanda, bir araka alan oyuncusu (savunma oyuncusu), ağı geçen yükseklikteyken topa vuramaz.Smaç denen bu hücum hareketi genellikle ve en etkili biçimde ön alan oyuncularınca (hücum oyuncuları) gerçekleştirir.Orta çizginin tam üzerinde gergin bir ağ bulunur; resmi maçlarda bu ağın yüksekliği (ağın en yüksek noktasından yere) erkeklerde 243 cm, bayanlarda 224 cm’dir.Gençler ve daha alçak bir ağla oynaması gerekenler için ağ yüksekliği ayarlanabilir.Her iki yarı alanın arka çizgilerinin sağdaki üçte birlik bölümünün gerisinde kalan bölge servis alanıdır.Srvis bu alandan yada gerisinden atılmalıdır.Bütün alanı çevreleyen, 180 cm genişliğindeki bir kuşak, oyuncuların rahatça hareket etmsini, saha dışı engellemelerin önlenmesini, ağın gerildi direkler ve hakem standı için yer sağlar.Kapalı salonlarda tavan yüksekliği en az 7,8 m olmalıdır.
Resmi karşılaşmalarda altışar oyuncudan oluşur.Oyunculardan üçü ön alanda, ağa yakın konumdadır.Öteki üç oyuncu ise arka alanda oynar.Oyun, servis atan takımın arka alanında sağındaki oyuncusunun servis atmasıyla başlar.Servis topa el içi, yumruk ya da kolla vurarak atılabilir.Top, ağa deymeksizin rakip alana geçmelidir.Rakip takım, bu topu karşılamak ve en çok üç vuruşta geri göndermek zorundadır.Top oyundayken oyuncular topu tutmamalı, ağa deymemeli ve rakip alana basmamalıdır.Ayrıca topun yere deymemesi ve oyuncuların topa arka arkaya iki kez ya da vücutlarının kalçadan aşağı bölümüyle dokunmamaları gerekir.Servis hakkı değiştiğinde, servis ataçak yeni takımın oyuncuları bir konum sağa kayarlar;ön alanın sağındaki oyuncu arka alandaki sağ konuma geçer ve servis atar.Yalnızca servis kullanan takım sayı yapabilir.Servis hakkı kazanıldığında ayrıca sayı yazılmaz.Her serviste sadece bir sayı yapılabilir.On beş sayıya ulaşan takım seti kazanır; skor 14-14 olursa kazanmak için arka arkaya iki sayı almak gerekir.Oyun toplam beş set üzerinden oynanır; bir takım üç set kazandığında oyun bitmiş olur.
